Die ware prys van swart ekonomiese bemagtiging

Wat kos R290 miljard per jaar, vernietig jaarliks 192 000 werksgeleenthede en bevoordeel net ’n handjievol politieke elite? Swart ekonomiese bemagtiging, inderdaad.

Die regering se rassewette word al jare lank as die morele antwoord op ongelykheid verkondig. Maar nuwe data bewys iets anders: dié beleid help nie die armes nie – dit hou hulle vas. Wat voorgehou word as ’n geregtigheidsprojek, het ontaard in ’n stelsel wat sedert 2007 reeds 3,2 miljoen werksgeleenthede in totaal gekos het. Dit is nie net onvolhoubaar nie – dit is onregverdig.

💸 SEB: ’n belasting op groei

Volgens ’n onlangse verslag deur die Solidariteit Navorsingsinstituut (SNI) en die Vryemarkstigting, is die totale jaarlikse kostes van SEB-nakoming tussen R145 en R290 miljard. Dit is sowat 4% van die land se totale BBP. Hierdie koste bestaan uit onder meer:

• • gedwonge eienaarskapskuiwe (R40-85 miljard),
• • vaardigheidsontwikkeling (R40-60 miljard), en
• • maatskaplike ontwikkelingsprojekte (R5-10 miljard).

Dis geld wat nie in produktiewe beleggings, innovasie of werkskepping gaan nie. Inteendeel – dit belemmer groei, dryf kapitaal uit die land en ondermyn ons internasionale mededingendheid.

📉 Werklike impak: 3,2 miljoen minder werksgeleenthede

Die ekonomiese las van rassewetgewing het nie net die ekonomie verswak nie; dit het ook Suid-Afrikaners armer gelaat. As die land sedert 2007 sonder hierdie beleid gegroei het, sou die ekonomie nou R12,3 duisend miljard groot gewees het – nie die huidige R7,3 duisend miljard nie. Dit sou beteken het dat miljoene meer mense vandag werk gehad het.

Volgens Okun se Wet en Suid-Afrika se lae indiensnemingselastisiteit (0,3-0,5), het hierdie beleid jaarliks tussen 96 000 en 192 000 werksgeleenthede gekos. In totaal is dit meer as 3,2 miljoen werksgeleenthede wat verlore gegaan het. Die grootste slagoffers? Gewone, opgeleide middelklaswerkers oor alle rasse heen.

🎭 Die illusie van bemagtiging: ’n elite word ryk

Sedert 1994 het Suid-Afrika se swart middelklas van sowat 1,7 miljoen in 2004 gegroei tot tussen 4 en 6 miljoen in die vroeë 2020’s. Op die oog af klink dit na vooruitgang – maar dié groei vertel nie die volle storie nie.

Die verskil tussen wit en swart inkomste het effens verklein, maar die verskille binne die swart gemeenskap het dramaties verdiep. Vandag verdien die rykste 10% van swart Suid-Afrikaners meer as die helfte (55%) van alle inkomste deur swart mense, terwyl die onderste 50% slegs 10% van dié inkomste ontvang. Dis nie verspreide bemagtiging nie – dis selektiewe bevoordeling.

Hierdie skuiwende ongelykheid is nie toevallig nie. Regeringsbeleid – veral SEB – het nie gemeenskappe uit armoede gelig nie, maar wel ’n noue kring van politieke bondgenote en sakelui bevoordeel. Dít, terwyl die ekonomie stagneer en basiese dienslewering agteruitgaan.

Wat voorgehou is as breë bemagtiging, het dus geword wat dit nooit moes wees nie: ’n oordrag van rykdom na ’n elite, wat betaal word deur die res.

❗ Die prys van verdeling

In plaas daarvan om ware bemagtiging te bring, het SEB ’n tweestrydige ekonomie geskep: een vir die politiese bevoordeeldes, en een vir die res. Ongelykheid tussen rasse het dalk effens versag, maar binne groepe het dit verdiep. En die ekonomiese koste word deur almal gedra – ongeag hulle velkleur.

🛡️ Solidariteit veg terug

By Solidariteit glo ons in meriete, regverdige toegang en ware ekonomiese mobiliteit. Ons is voorbereid op hierdie geveg teen ’n beleid wat armoede verdiep, groei versmoor en mense verdeel. Maar ons kan dit nie alleen doen nie.

🤝 Sluit vandag nog aan. Word deel van die oplossing. Veg saam vir ’n Suid-Afrika waar jou werk nie deur jou velkleur bepaal word nie, maar deur jou vermoë. Klik hier.