Vroeë tekens van tipe 2-diabetes: ʼn Gids vir gesondheidspraktisyns

Dr. Frans Erasmus het in Pretoria grootgeword en het sy MBChB-graad aan die Universiteit van Pretoria verwerf. Hy het ook ʼn Nagraadse Diploma in Sedasie en Pynverligting. Hy was aanvanklik nie van plan om medies te studeer nie; hy het eintlik oorweeg om aktuariële studie te onderneem, maar weens die invloed van sy familie, waaronder dokters en vriende in die mediese beroep, het hy hom uiteindelik na die mediese wêreld gewend. Vandag wil hy ander gesondheidspraktisyns aanmoedig om vroegtydige risiko-identifikasie van diabetes by hulle praktyke in te sluit.

Die wêreldwye toename in diabetesgevalle, veral tipe 2-diabetes, is kommerwekkend. Daar word beraam dat meer as 537 miljoen volwassenes wêreldwyd deur diabetes geraak word, met ʼn verwagte toename tot 643 miljoen teen 2030. In Suid-Afrika is daar tans 4,5 miljoen volwassenes wat met diabetes gediagnoseer is. Vroegtydige diagnose kan help om die voorkoms van die siekte te verminder en risikofaktore te bestuur voordat komplikasies ontstaan.

Dr. Erasmus noem dat die tradisionele benadering om diabetes te diagnoseer dikwels te laat is, omdat dit staatmaak op vastende glukose of ʼn glukose-toleransietoets. Pasiënte met abnormale vastende glukose (>7 mmol/L) is reeds diabete en benodig behandeling. Hy beklemtoon die belangrikheid van vroegtydige waarskuwingstekens soos middellyfomvang, lewerensiemveranderinge, verhoogde insulienvlakke, en lipid abnormaliteite. Hierdie tekens kan die risiko van diabetes vroegtydig identifiseer, wat ʼn kritieke stap in die voorkoming van die siekte is.

Middellyfomvang is ʼn kostedoeltreffende maatstaf wat meer voorspellend is van metaboliese risiko as BMI. Dr. Erasmus dui aan dat die risikodrempels vir middellyfomvang ≥94 cm (37 duim) vir mans en ≥80 cm (31,5 duim) vir vroue is. ʼn Toename van net 1 cm in middellyfomvang verhoog die toekomstige kardiovaskulêre en diabetesrisiko’s aansienlik.

Laboratoriumtoetse vir vroegtydige identifikasie

1. Lipogram: Die lipidprofiel, veral triglyceriede en HDL-vlakke, bied insigte in metaboliese gesondheid. Hoë triglyceriede en ʼn triglyceried/HDL-verhouding >3 dui op vroeë metaboliese wanbalans.

2. AST en ALT: Verhoogde AST- en ALT-vlakke is sensitiewe aanduiders van lewerskade en is sterk gekoppel aan vetsuglewer en metaboliese sindroom.

3. Vastende glukose: Verhoogde vastende insulienvlakke dui op insulienweerstand, wat ʼn sleutelvoorspeller van tipe 2-diabetes is, lank voordat veranderinge in vastend glukose voorkom.

Dr. Erasmus moedig ander gesondheidspraktisyns aan om ʼn proaktiewe benadering te volg in die identifikasie van pasiënte wat risiko’s loop om diabetes te ontwikkel. Hy beklemtoon dat pasiënte dikwels maande of jare voor die werklike diagnose geïdentifiseer kan word. Dit sluit die opvolg van lewenstyl keuses in en die aanmoediging van gesonde eetgewoontes en fisiese aktiwiteit.

Die implementering van ‘n gesonde leefstyl kan die ontwikkeling van tipe 2-diabetes voorkom, en vroegtydige opsporing kan mediese praktisyns in staat stel om effektiewe intervensies aan te bied. Deur die risiko’s vroegtydig te identifiseer, kan dokters, aptekers en verpleegkundiges saamwerk om pasiënte te ondersteun in die verbetering van hul gesondheid.

Die vroegtydige opsporing van risiko’s soos middellyf omvang, lipidprofiele, lewerfunksie en vastende insulienvlakke is noodsaaklik om die voorkoms van tipe 2-diabetes te verminder. Deur samewerking kan gesondheidspraktisyns help om ʼn gesonder toekoms vir hul pasiënte te bou.

Indien jy op hoogte wil bly oor nog nuus uit jou veld, klik hier en raak vandag nog betrokke by die Solidariteit Doktersnetwerk.