Ontwikkel jou Kritiese Denkvaardighede

Deur Essie Bester

Kritiese denk is die vermoë om alle beskikbare feite en inligting te interpreteer, te evalueer en te ontleed voordat jy besluit of iets reg of verkeerd is.

ʼn Persoon met sterk kritiese denke sal die gegewe inligting uitdaag deur alle moontlike inligtingsbronne te ondersoek en enige onbetroubare of onwetenskaplike logika te verwerp voordat versigtige maar bewysgebaseerde gevolgtrekkings gemaak word sonder sosiale of persoonlike vooroordeel.

Elke beroep vereis kritiese denke. Of jy nou ʼn uitvoerende hoof is wat ʼn groepprojek benader en of jy nou ʼn verpleegster is wat moet besluit in watter volgorde jy jou pasiënte moet behandel, kritiese denkvaardighede is die sleutel tot loopbaansukses.

Die Wêreld Ekonomiese Forum (WEF) reken kritiese denke is een van die mees relevante vaardighede om in die arbeidsmag te besit. Dit kan jou help om data te ontleed, buite die boks te dink, met kreatiewe oplossings vir probleme vorendag te kom en metodies te beplan. Kritiese denkers is nie bloot net nuuskierig oor die wêreld om hulle nie; hulle maak ook konneksies tussen logiese idees om die groter prentjie te sien.

Wanneer jy jou kritiese denkvaardighede ontwikkel, kry jy verskeie voordele, insluitend verbeterde leervermoëns en deernis vir ander se perspektiewe. Die ontwikkeling en assessering van denkvaardighede staan egter internasionaal nog in sy kinderskoene. Die Solidariteit Skoleondersteuningsentrum (SOS) het met ʼn onlangse denkvaardigheidstoets (DVT) die stand van kritiese denkvaardighede in ons skole uitgelig. Die verslag is by https://skole.co.za/denkvaardigheid/ beskikbaar.

Kritiese denke is belangrik omdat dit jou met die volgende help:

1. Beter besluitneming: Kritiese denke stel jou in staat om alle beskikbare inligting te evalueer en goed ingeligte besluite te neem, eerder as om keuses te maak gebaseer op emosie of beperkte data.

2. Probleemoplossing: Dit help jou om probleme metodies en logies te benader, wat voorsiening maak vir die ontwikkeling van lewensvatbare oplossings gebaseer op deeglike evaluering.

3. Onafhanklikheid van denke: Kritiese denkers is minder aangewese op ander om vir hulle te vertel wat hulle moet glo aangesien hulle oor die vaardighede beskik om inligting op hul eie te evalueer.

4. Onderskeiding van inligting: In ons era van inligtingoorlading is dit noodsaaklik om tussen geloofwaardige bronne en verkeerde inligting of vooroordele te onderskei.

5. Verbeterde kommunikasie: Kritiese denkers kan hul gedagtes, begrip en die redes agter hul oortuigings duidelik verwoord, wat lei tot meer produktiewe besprekings en debatte.

6. Verruimde perspektief: Dit moedig jou aan om oopkop te wees en gee jou die vermoë om kwessies en scenario’s vanuit verskeie hoeke en perspektiewe te beskou.

7. Akademiese sukses: Kritiese denke is van kardinale belang om komplekse konsepte te verstaan, argumente te evalueer en inligting uit verskeie bronne saam te weef.

8. Persoonlike groei: Dit help met selfrefleksie, wat individue help om hul eie oortuigings, waardes en optrede beter te verstaan.

9. Aanpasbaarheid: Kritiese denkers is beter toegerus om by veranderende omgewings of omstandighede aan te pas aangesien hulle nuwe inligting kan evalueer en die implikasies daarvan kan verstaan.

10. Etiese oorwegings: Kritiese denke behels dikwels die oorweging van die etiese implikasies van besluite, wat tot meer morele en gesonde keuses lei.

11. Voorkoming van probleme: Kritiese denkers kan, deur potensiële uitdagings te verwag en verskeie oplossings te oorweeg, voorkom dat sekere kwessies opduik.

12. Verbeterde kreatiwiteit: Kritiese denke en kreatiwiteit klink dalk na teenstrydige begrippe, maar eersgenoemde verbeter eintlik laasgenoemde deur ʼn dieper begrip van probleme aan te moedig, wat tot innoverende oplossings kan lei.

Ontwikkel jou kritiese denkvaardighede deur jou probleme op ʼn logiese manier te benader:

• Vra vrae: Handhaaf ʼn neutrale perspektief en ontwikkel ʼn natuurlike nuuskierigheid, sodat jy vrae kan vra wat jou sal help om die situasie of taak op hande beter te begryp. Hoe meer besonderhede, feite en inligting jy tot jou beskikking het, hoe beter ingelig is jy om besluite te neem.
• Oefen om aktief te luister: Wend aktiewe luistertegnieke (wat op empatie gegrond is) aan om werklik te luister na wat die ander persoon sê. Kritiese denke is deels die kognitiewe proses waarin jy die situasie lees – die woorde wat uit die ander persoon se mond kom, sy lyftaal en reaksies op jou eie woorde. Daarna kan jy weergee wat die persoon gesê het om seker te maak jy het reg gehoor.
• Ontwikkel jou logika en redenasievermoë: Ontwikkeling van jou logika en redenasievermoë is ʼn meer abstrakte taak wat oefening en langtermyn-ontwikkeling vereis. Dink byvoorbeeld aan ʼn onderwyser wat haar klas assesseer om te bepaal hoe sy meer energie tot haar les kan toevoeg en haar studente beter kan betrek. Daar is opsies soos om ʼn speletjie te speel, ʼn video te kyk of die studente met ʼn beloningstelsel uit te daag. Deur logika te gebruik, kan sy besluit dat die beloningstelsel te veel tyd in beslag sal neem en nie ʼn onmiddellike oplossing is nie, terwyl die video tans nie juis relevant is nie. Só kan sy besluit op ʼn eenvoudige woordassosiasie-speletjie. Scenario’s soos hierdie kom daagliks voor. Sorg dat jy volgende keer meer bewus is van jou opsies en die keuses wat jy maak. Met verloop van tyd sal die ontwikkeling van jou logika en redenasievermoë jou kritiese denkvaardighede versterk.
• Moet nooit ophou lees nie: Sit daagliks tyd opsy om te lees, sodat jou gedagtes aan verskeie konsepte en teorieë blootgestel word. Boeke bevat die gedagtes en opinies van ʼn paar van die wêreld se intelligentste mense. Lees ontwikkel kritiese denke terwyl dit ook ʼn beter waardering gee van hoe filosofieë en idees vanuit ʼn ander perspektief bedink word, en sodoende verbeter dit jou begrip.
• Neem deel aan gesprekke: Onthou dat leer ʼn voortdurende proses is wat geleidelik tot voordelige en ewigdurende verandering sal lei. Om dit te bewerkstellig moet jy voortdurend aan gesprekke en debatte met ander deelneem.

Solidariteit se wêreldklas-leerplatform is jou sleutel tot selfontwikkeling. Solidariteit kan jou help om jou volle potensiaal te bereik deur lewenslange leer. Klik hier en bemagtig jouself vandag nog met Solidariteit se voortgesette leergeleenthede: https://solidariteit.co.za/voortgesette-leer. #OnsBou #OnsSalSelf